Bây giờ phải gánh chức Chủ tịch là vì đồng bào ủy thác thì tôi phải gắn sức làm như một người lính vâng mệnh lệnh quốc dân ra trước mặt trận. Bao giờ đồng bào cho tôi lui thì tôi rất vui lòng lui. Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào tôi ai cũng có cơ ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Riêng phần tôi làm một cái nhà nho nhỏ, nơi có non xanh nước biếc tháng ngày câu cá trồng rau, sớm chiều làm bạn với cụ già hái củi em trẻ chăn trâu, tôi không dính líu gì với vòng danh lợi.…”(1) . Với khát khao cháy bỏng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, Hồ Chí Minh đã sống, làm việc, cống hiến cả đời mình cho sự nghiệp cách mạng và đã xây dựng nên hình tượng Hồ Chủ tịch - một phong cách lãnh tụ gần dân, trọng dân và hết mực vì dân. 

    Người được sinh ra trong gia đình nhà nho có nguồn gốc nông dân, phụ thân nhà nho có tư tưởng cấp tiến và yêu nước. Từ nhỏ Người đã được tiếp thu lời răn dạy luân lí làm người từ trong nếp nhà của gia đình đầy ắp tình yêu thương: “Dù sau này các con làm đến đâu nhưng ngủ còn lạnh lưng thì mới thương kẻ đói rét, ăn mà gắp nhẹ đũa thì mới thương kẻ cơ hàn”. Hay “Vật dĩ quan gia, vi ngô phong dạng”(1) (Đừng lấy phong cách nhà quan làm phong cách nhà mình). Những lời giáo huấn ấy như bài học thường thức, vỡ lòng đến với Nguyễn Sinh Cung. Khi lớn lên, Người tiếp thu văn hóa dân tộc, qua những ca dao, tục ngữ, ca từ trong những câu hò ví dặm, hát phường vải xứ Nghệ. Đặc biệt những tư tưởng lớn về trọng dân, gần dân, vì dân của các bật vỹ nhân của dân tộc: “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân”, “Đẩy thuyền cũng là dân, lật thuyền cũng là dân” (Nguyễn Trãi). Lời của Quốc công Trần Hưng Đạo với vua Trần Anh Tông: “Nay lúc thời bình, phải khoan thư sức dân, làm kế sâu rễ bền gốc. Ấy là thượng sách để giữ nước”. Đến với văn hóa nhân loại, Người đã gạn đục khơi trong, tiếp thu những tinh hoa của Khổng giáo về quan điểm trọng dân: “Dân vi bản” (Dân là gốc) của Khổng Tử. “Dân vi quý xã tắc thứ chi, quân vi khinh” (Dân là trọng hơn cả, xã tắc đứng sau, vua còn nhẹ hơn) của Mạnh Tử. Những năm 20 của thế kỷ XX Người gặp ánh sáng Chủ nghĩa Mác - Lênin, “ Quần chúng nhân dân làm nên lịch sử ”, “Cách mạng là sự nghiệp của nhân dân”, đã hình thành nên thế giới quan phương pháp luận cho Người và từ đây phong cách gần dân, trọng dân và dân vì đã hình thành. Phát huy sức mạnh dân tộc, dựa vào dân, lấy dân làm gốc, trọng dân và vì dân Người cùng với Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo dân tộc làm nên cách mạng tháng Tám 1945, xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân. 

    Phong cách trọng dân xuất phát quan điểm đề cao sức mạnh của nhân dân, thấy vai trò lo lớn dân trong các cuộc cách mạng. Đối với nước nhà Người thể hiện và chuyển tải đến cho cán bộ đảng viên trong những phiên họp Chính phủ những ngày đầu sau tổng tuyển cử, Người luôn căn dặn: “Nước ta là nước dân chủ, dân là chủ và làm chủ, cán bộ đảng viên là công bộc của dân… Các công việc Chính phủ làm phải nhằm vào mục đích duy nhất là mưu tự do hạnh phúc cho mọi người. Cho nên chính phủ nhân dân bao giờ cũng đặt quyền lợi nhân dân lên hết thảy”, “Chúng ta phải yêu dân kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta”, “Dân như nước, ta như cá, lực lượng nhiều là ở dân hết, lực lượng toàn dân là lực lượng vỹ đại hơn ai hết. Không ai chiến thắng được lực lượng đó. Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”(2). 

    Đối với người lãnh đạo nói chung, Hồ Chủ tịch nói riêng việc hiểu được lòng dân là có tầm quan trọng đặc biệt. Càng hiểu dân thì càng hiểu cán bộ cấp dưới của mình làm việc có gần dân, sát dân không, từ đó rút ra được những điều bổ ích để bổ sung chủ trương, đường lối cho Đảng và Nhà nước. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh trong sinh hoạt không có khoảng cách, ranh giới giữa Người - nguyên thủ quốc gia, với người dân bình thường. Trong một lần đến thăm hợp tác xã Người cùng đầu gầu quai tát nước, cùng với xã viên cấy lúa. Người đã từng viết: “Việc quân, việc nước đã bàn; Xách bươm dắt trẻ ra vườn tưới rau”. Nguyên Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng nói “Bác Hồ vỹ đại nhưng không cao xa” là vậy. Theo báo cáo Văn phòng Trung ương Đảng, trong 10 năm sau ngày miền Bắc được giải phóng (1955-1965), Người đã có khoảng 700 lần tới thăm các địa phương, công trường xí nghiệp, nhà trường, các đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân… trung bình mỗi năm có 70 lần Người xuống cơ sở. Trong những chuyến đi như vậy, tình cảm của Người đã làm lay động bao trái tim nhân dân, bằng những lời thăm hỏi, động viên ân cần đồng bào, chiến sỹ; từ việc đến xem nơi ăn, ở có hợp vệ sinh không đến việc sâu sát nắm thông tin chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước có đến được với nhân dân không,… Có thể nói, Người tạo nên “kỷ lục” mà khó có nguyên thủ quốc gia nào trên thế giới phá được. 

    Vì dân, phục vụ nhân dân không những là phong cách mà cũng là mục đích cả cuộc đời, sự nghiệp cách mạng vô cùng vỹ đại và cao quý của Người xuất phát từ tấm lòng, trái tim yêu nước, giàu nhiệt huyết cách mạng, luôn nghĩ đến dân, nước, muốn ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Khi nước nhà giành được độc lập, Người vẫn canh cánh bên mình khi thấy dân còn đói, còn rét. Với Người, giá trị độc lập, tự do chính là cuộc sống ấm no hạnh phúc của muôn dân. “Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ” (3) . Hay lời căn dặn mộc mạc, dễ hiểu của Người với những công bộc Nhân dân sau tổng tuyển cử (6/1/1946), “Các chú, các cô thấy cái gì có lợi cho dân, cho nước thì cố hết sức làm, cái gì có hại cho dân cho nước thì cố hết sức tránh”. Cán bộ vì dân phục vụ, “chính quyền phục vụ”, thay cho chính quyền cũ “hành dân”, đè đầu cởi cổ nhân dân. Hơn 60 năm cống hiến cho dân tộc, trước khi đi xa Di chúc Người chỉ tiếc rằng, “Suốt đời tôi hết lòng hết sức phục vụ tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải từ biệt thế giới này tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ nhiều hơn nữa, lâu hơn nữa ”.

    Thấm nhần tư tưởng, đạo đức phong cách gần dân, trọng dân, vì dân , Đảng Nhà nước ta đã quyết tâm hiện thực di nguyện của Người bằng những việc làm, những con số cụ thể. Gần 50 năm ngày Người đi và hơn 40 năm sau ngày đất nước thống nhất, nước ta từ một quốc gia thuộc nhóm các nước nghèo nhất thế giới trở thành nước có thu nhập trung bình với GDP bình quân đầu người đạt 2052 USD, tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm 2014 là 186 tỷ gấp 21 lần mức bình quân năm 1990(4). Công tác xóa đói giảm nghèo được Đảng, Nhà nước ta tập trung quan tâm hàng đầu. Theo báo cáo từ Bộ Lao động thương binh và Xã hội, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo cả nước năm 2015 trong khoảng từ 16-20% (theo chuẩn mới). Thông qua việc thực hiện các chương trình phát triển kinh tế -xã hội, các chương trình giảm nghèo, tỷ lệ hộ nghèo cả nước đã giảm từ 14,2% (2010) còn 9,7% (năm 2012) còn 5,9% (năm 2014) và 4- 4,2% (năm 2015), bình quân cả nước giảm 2% năm, đạt mục tiêu giảm nghèo theo nghị quyết Quốc hội đề ra(5). Đảng Nhà nước và nhân dân ta đã thực hiện đúng di nguyện của Người, “Còn non còn nước còn người, thắng giặc Mỹ ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay ”.

    Đối với tỉnh Quảng Nam, việc học tập làm theo phong cách Hồ Chí Minh trọng dân, gần dân và vì dân được cụ thể hóa vào các nghị quyết, chỉ thị Tỉnh ủy và UBND tỉnh thành mục tiêu để toàn Đảng và toàn dân thực hiện. Đặc biệt việc thực hiện Nghị quyết 05 Tỉnh ủy về nông nghiệp nông dân và nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới là thực hiện phong cách gần dân, trọng dân, vì dân của Người. Thông qua những con số tăng trưởng đem lại hạnh phúc cho người dân, từ tỉnh nghèo bị tàn phá sau chiến tranh, đến Quảng Nam đã đạt được những thành tựu mang tính đột phá đem lại cuộc sống ấm no hạnh phúc cho người dân như: cơ cấu ngành nông nghiệp trong GRDP chuyển dịch theo hướng tích cực từ 21,42% năm 2011 còn 16% năm 2015, kết cấu hạ tầng nông thôn được đầu tư, nhất là hạ tầng giao thông nông thôn. Bê tông hóa giao thông nông thôn, kênh mương nội đồng, điện, đường, trường trạm… tạo nên diện mạo mới nông thôn. Tiêu chí đạt chuẩn nông thôn mới sau 5 năm đạt 11,43 tiêu chí/xã, tăng 8,82 tiêu chí so với năm 2010. Đến nay toàn tỉnh có 54 xã đạt chuẩn nông thôn mới cấp xã thị trấn và cấp huyện thị xã có 2 đơn vị: Thị xã Điện Bàn và huyện Phú Ninh. Thu nhập hộ nông dân đạt bình quân 21,108 triệu/người/năm, tăng 207 lần so với năm 2010. Tỷ lệ hộ nghèo từ 20,90% năm 2011, giảm còn 10,03 năm 2015. Trong 5 năm qua, gắn với thực hiện Chỉ thị 03 (khóa XI), UBND tỉnh Quảng Nam ban hành Chỉ thị số 22/CT-UBND, ngày 12/10/2012, về tăng cường kỷ cương, kỷ luật hành chính, nâng cao hiệu quả sử dụng thời gian làm việc của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tại các cơ quan, đơn vị, xây dựng cơ quan văn hóa, thực hiện tốt trách nhiệm công vụ. Trong quá trình triển khai chỉ thị được Nhân dân đồng tình, cán bộ, công chức viên chức làm tốt hơn trọng trách của người công bộc. Thông qua những chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) các năm gần đây duy trì ở mức khá phần nào đã chứng minh điều đó (năm 2013: 27/63, năm 2014: 14/63).(6) Đó là kết quả của sự chuyển biến trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính, nâng cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ, công chức Quảng Nam theo tinh thần Chỉ thị 03 tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, nay là Chỉ thị 05 Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh

    Phong cách trọng dân, gần dân và vì dân của Hồ Chí Minh là nội dung cốt lõi trong tư tưởng đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh được toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta không ngừng học tập noi theo. Trong công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước hiện nay, Đảng ta gương cao ngọn cờ độc dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh đó cũng là tư tưởng, đạo đức phong cách gần dân, trọng dân, vì dân và là ham muốn tột bật của Người lúc sinh thời.

    Đỗ Văn Bình